De zoektocht naar waarheid maakt rijker

Ik leef in twee werelden. De ene wereld is overwegend blauw, de andere wereld is overwegend rood. In de ene wereld stemmen de meeste mensen Democratisch, in de andere wereld stemmen de meeste mensen Republikeins. De ene wereld is de stad Durham waar ik woon en Duke University waar ik promoveer. De andere wereld is de staat North-Carolina, waarin Durham zich bevindt. Vraag aan iemand in Durham wat de waarheid is over de afgelopen verkiezingen en je krijgt een heel ander verhaal, dan wanneer je het aan iemand in de “rural counties” van North-Carolina vraagt. “Ieder zijn eigen waarheid” is niet meer aantrekkelijk, zoals in de jaren negentig van de vorige eeuw toen Silicon Valley en de beurzen wereldwijd de hemel op aarde leken te brengen en ieder zijn eigenbelang en eigen pad leek te kunnen volgen, maar dodelijk. Als ieder zijn eigen waarheid heeft, kunnen er vijf doden vallen bij een bestorming op het hart van de democratie van de Verenigde Staten. Als ieder zijn eigen waarheid heeft, lijkt er weinig tot niets terecht te komen van werk maken van een van de grootste uitdagingen waar de mensheid ooit voor gestaan heeft: klimaatverandering.

"Socrates' houding schept een klimaat voor een gemeenschappelijke zoektocht naar waarheid en een uitnodiging om waarachtig te leven"

Maar wat is waarheid? En hoe vind je het? En misschien nog wel belangrijker: hoe kun je je op zo’n manier tot waarheid verhouden dat je niet arrogant aan de ander vertelt “hoe het nu allemaal in elkaar steekt”, maar dat waarheid een uitnodiging wordt om waarachtig te leven? Deze vragen zijn niet nieuw. Plato dacht er al over na. In Plato’s dialogen claimt Socrates niet de waarheid in pacht te hebben, maar dat hij op zoek is naar de waarheid. Omdat hij op zoek is naar de waarheid gaat hij met anderen in gesprek. Socrates, met andere woorden, leeft waarachtig. Hij is nederig, ontvankelijk én kritisch op gegeven antwoorden. Socrates’ houding schept een klimaat voor een gemeenschappelijke zoektocht naar waarheid en een uitnodiging om waarachtig te leven.

"De communicatie met elkaar gebeurt vooral via social media, waarop je elkaar kunt afbranden in plaats van met elkaar in gesprek te gaan"

Het is deze dialoog die zo gemist wordt in de twee werelden waarin ik leef. Elke wereld heeft zijn eigen televisiekanaal, websites, en opiniemakers. De communicatie met elkaar gebeurt vooral via social media, waarop je elkaar kunt afbranden in plaats van met elkaar in gesprek te gaan op een Socratische wijze op zoek naar de waarheid omtrent de verkiezingen en welk ander onderwerp dan ook.

Hoewel ik nu vooral digitaal met Nederland verbonden ben, heb ik het idee dat de dialoog in Nederland ook steeds meer onder druk komt te staan. Iedereen krijgt zijn eigen YouTube-kanaal, WhatsApp-groep, en journaal. Wat we nodig hebben in de VS en Nederland is de houding van Socrates: een toewijding aan het zoeken naar waarheid, een nederige houding ten opzichte van de claim dat “ik het weet”, en een bereidheid om met de ander in gesprek te gaan.  Op die manier wordt niet alleen Rotterdam Rijker, maar iedereen. 

P.S. Bovenstaande analyse zou natuurlijk helemaal niet waar kunnen zijn, maar laten we dan de dialoog aangaan.

Over de auteur:

Wilco de Vries is promovendus bij Duke University in de Verenigde Staten. Zijn onderzoek gaat over de relatie tussen liefde voor God, naaste, en zelf. In zijn onderzoek analyseert hij theologen en filosofen zoals Plato, Augustinus, Thomas van Aquino, en Kant. 

In onze zoektocht naar een zinvol leven staan de columns dit jaar in het teken van de bestseller “De Tweede Berg” van David Brooks. De eerste berg staat voor een manier van leven gericht op persoonlijk geluk: carrière maken, succes hebben en mooie spullen verzamelen. Op de tweede berg gaat het om een betekenisvol leven. Hier draait het niet meer om jezelf maar om jouw relatie met anderen.