Kerst: om wie geef je?

Soms moet je even de toerist spelen in eigen stad, om te begrijpen waarom sommige pleinen eruitzien zoals ze eruitzien. Zo zat ik in zo’n vintage tramtoer door Rotterdam, toen we langs Eendrachtsplein reden en daar de iconische Kabouter Buttplug zagen staan. Maar die heet helemaal geen Kabouter Buttplug, volgens de informatie die de schermen in de tram ons aanreiken. Hij blijkt Santa Claus te heten en kan ondanks zijn bijnaam net zo goed een kerstman voorstellen met een klein kerstboompje op zijn hand.

Volgens kunstenaar McCarthy is het zelfs ‘een commentaar op de materiële consumptie in de westerse wereld’.

"We blijven maar spullen kopen, met z’n allen. Spullen die we eigenlijk niet nodig hebben, om een leeg gevoel weg te spoelen dat alleen maar groter wordt."

Dus dát is het idee erachter: we blijven maar spullen kopen, met z’n allen. Spullen die we eigenlijk niet nodig hebben, om een leeg gevoel weg te spoelen dat alleen maar groter wordt. Want bezit maakt niet gelukkig. Juist met Kerst, moet McCarthy gedacht hebben, lopen de winkelstraten vol en draaien de webshops overuren. In deze maand kopen we ons helemaal lens, en moeten we dat nou eigenlijk wel willen?

Ik kan de boodschap wel waarderen. Het oorspronkelijke Kerstverhaal draait om een jong gezin dat het land moet ontvluchten vanwege een moorddadige dictator. Het slaat een beetje als een tang op een varken om juist in die tijd met tassen vol decadentie over de Nieuwe Binnenweg te lopen. Ontspullen is bovendien beter voor het milieu!

En toch: de meeste mensen kopen juist in december cadeautjes voor anderen in plaats van voor zichzelf. Daarbij gaat het lang niet altijd om wat je koopt, maar om de persoon voor wie je het koopt. Wat je met diegene hebt, wat voor sinterklaasgedicht je erbij doet, wat je idee erachter is, wat je ermee wilt zeggen. Dan is een volle zak cadeaus geen asociale luxe, maar juist sociale verbinding. Door iets te geven, verbind je je aan een ander.

"De wijzen uit het oosten pakken flink uit, omdat ze te kennen willen geven dat Jezus, Maria en Jozef belangrijk zijn in hun ogen."

Dat past dan weer prima bij het kerstverhaal. Jezus is nog maar net geboren, of er komt een aantal wijzen uit het oosten langs. Er is er eentje bij de Rituals geweest, eentje in de parfumerie en een bij de juwelier: wierook, mirre en goud hebben ze bij zich. Dit zijn geen zuinige cadeaus – ze pakken flink uit, omdat ze te kennen willen geven dat Jezus, Maria en Jozef belangrijk zijn in hun ogen. Ze verbinden zich aan het kleine heilige kerstgezinnetje.

Het zou goed zijn als Kerst 2021 - met volle winkelstraten en/of een wirwar aan pakjesbezorgers, maar zeker weer nationale recordomzetten - ons daarover aan het denken zetten. Of je nou net zo uitpakt als de wijzen uit het oosten, of liever wat zuiniger doet met het oog op het bescheiden kerststalletje of de vermaning van Kabouter Buttplug. Een mooie vraag is: aan wie wil je je geven, en waarom, en wat is voor jou de waarde van de ander?

Over de auteur

Alain Verheij (Rotterdam, 1989) is theoloog, spreker en schrijver. Vorig jaar verscheen zijn boek Ode aan de verliezer, en komend voorjaar publiceert hij een boek over geld in Bijbelverhalen.